Tempel, tempel, tempel… En oh! Nóg een tempel. Een reis naar Bali is een reis naar je spirituele zelf. Ik heb nog nooit in mijn leven zoveel tempels gezien als op het Indonesische eiland. Hoewel de duizenden hindoeïstische tempels van het eiland in groot contrast staan met de rest van het islamitische land Indonesië, overvalt de gastvrijheid van het volk je in gelijk. Indonesiërs zijn zorgzaam, verwelkomend, gastvrij en zorgen ervoor dat je één wordt met de Indonesische cultuur. Het bruisende nachtleven van Kuta Beach en de luxeresorts van Nusa Dua creëren een prachtig contrast met de rijstvelden van Ubud en de vulkanen in het binnenland. Het eiland Bali – dat net zo groot is als de provincie Noord-Brabant – heeft in ieder geval ontzettend veel te bieden voor de natuurliefhebber, strandganger en spiritueel reiziger. De duizenden tempels komen aan het eind van je vakantie misschien wel je neus uit, maar je leert de levenswijze van de vier miljoen Balinezen op den duur steeds meer te appreciëren.
Mijn gezin en ik hebben het eiland Bali bezocht in 2014. Dat deden we in combinatie met een rondreis in Maleisië (link) en een overstap op Kuala Lumpur (link) op de terugweg naar Nederland. Al op het vliegveld van de hoofdstad Denpasar word je vriendelijk opgewacht door je personal driver. Op het begin van je reis lijkt het een prachtige vorm van luxe, alsof je als een koning over het eiland wordt gereden. Toch kwamen na een mooie twee volle weken in Bali de irritaties naar boven en beperkte een personal driver onze vrijheid. Ik weet niet of dat voor alle chauffeurs geldt, maar de chauffeur blijft gedurende de hele reis ‘in dienst van’ je. Want ze zitten vaak inbegrepen bij de huurauto. Dat is een keuze die je voor jezelf moet maken. Mij in ieder geval niet meer bellen. Als ik de volgende keer door Bali struin, riskeer ik mijn leven wel met het huren van een scootertje. Misschien past mijn koffer er dan met een bolderkar achter? Ik heb in ieder geval de Balinezen met veel meer spullen op een scooter zien rijden.
Ik neem je vandaag mee langs de vier plekken die wij destijds bezocht hebben. Op elke bestemming heb ik ervoor gekozen om één tempel te omschrijven, maar ik raad je zeker aan om meerdere tempels te bezoeken op het eiland. Er zijn verschillende soorten tempels met elk verschillende betekenissen, in variërende groottes en met uiteenlopende landschappen. We beginnen onze reis in de kustplaatsen Kuta en Seminyak. Vervolgens reizen we via het binnenland naar de noordelijke kust van Bali om dolfijnen te spotten in Lovina Beach. Daarna reizen we via de rijstvelden van Ubud naar het luxere schiereiland van Nusa Dua om nog even bij te komen van alle indrukken.
De tip van Tim: Bij een bezoek aan één van de tempels wordt er verwacht dat je je daar ook naar kleedt. De hindoeïstische tempels zijn heilige plekken voor de Balinezen en hier moet je ook zeker met respect mee omgaan. Er worden bij de ingang van tempels – indien je geen fatsoenlijke kleren draagt – doeken aangereikt die je om je middel heen kunt hangen. Een bezoek aan een Balinese tempel is dus zowel interessant als fashionable. Vrouwen die ongesteld zijn, mogen Balinese tempels niet bezoeken. Dus plan je bezoek in Bali met ‘de kalender’ in je achterhoofd.
Een andere tip van Tim: Mocht je geen Tuktuk (zo heette onze private chauffeur) hebben, zorg hoe dan ook voor een pick-up vanaf het vliegveld naar je verblijf. Op het vliegveld worden toeristen namelijk ontzettend vaak beroofd. Ga slim op reis!
Surfen aan de Indische Oceaan
De badplaatsen aan de Indische Oceaan zijn by-far de hotspots voor toeristen die op zoek zijn naar hippe restaurants, boutiekwinkels en beach clubs. Wij verbleven zelf in het kustplaatsje Seminyak. Hier huurden we een prachtige villa voor heel weinig geld. Let er wel op dat je op Bali oog in oog komt te staan met de kloof tussen arm en rijk. Jij als toerist kan meestal wel alles betalen op het eiland, maar de mensen die jouw verblijf verzorgen hebben lang niet al dat geld. Ik vond het daarom ook erg confronterend dat de beheerders van onze villa – de mensen die onze bedden elke dag verschoonden en zorgden voor een vriendelijk ontvangst – in een klein schuurtje naast de villa woonden.
De meeste badplaatsen als Seminyak, Kuta en Canggu liggen op zo’n uur rijden van Denpasar International Airport. De eerste twee genoemde plaatsen zijn toch wel wat toeristischer, dus ik raad je aan om de kustplaats Canggy te bezoeken als je wat meer rust zoekt gedurende je vakantie/ De westkust van Zuid-Bali stikt van de uitgaansplekken en hier kun je ook gemakkelijk een kroegentocht in elkaar flansen. Alle soorten en maten in vertier zijn mogelijk op het eiland. Daar komt nog iets heel speciaals bij kijken, want het eiland wordt het hele jaar overspoeld met Australische toeristen. Het is niet voor niets dat Robert ten Brink elk jaar Australië aan doet tijdens zijn befaamde televisieprogramma. Het vlees dat Australië in huis heeft is lekker en dat mag je zeker appreciëren tijdens je vakantie in Bali.
Houd er rekening mee dat het verkeer ’s avonds helemaal vast staat in dit gedeelte van Bali. Het is aan te raden om ’s avonds op één plek te blijven en daar dan helemaal knockie te gaan. Als je toch wat minder kroegentocht wil implementeren in jouw reis, raad ik je zeker aan op het strand uit eten te gaan. Ik herhaal: op het strand. Wij kwamen pas in de avond aan op Bali met het vliegtuig en onze privéchauffeur bracht ons naar een leuk restaurant. Bij binnenkomst liepen we langs een aquarium en vroegen ze “Which one would you like to eat?”. Je mag hier zelf je levende vis uitkiezen die niet veel later minder levend op je bord wordt geserveerd. Met je tenen in het zand en livemuziek is je Balinese avond een heuse herinnering voor in je reisboek.
Vanuit de Balinese zuidwestkust bezoeken we de tempel Tanah Lot. De tempel ligt in zee boven een rots en is bij laag water nét wel te bezoeken met droge voeten. Op dit mini eilandje ligt een ‘grot’ met een magische bron. Hoewel de tempel in de zee ligt, komt er zoet water uit de bron. Het is één van de drukstbezochte bestemmingen van Bali waardoor de toegangsweg naar de tempel lastig is te bereizen. In dit geval prijsden we onze privéchauffeur, want de Balinezen zijn ontzettend goed in het zigzaggen tussen de marktjes en locals. Tegen zonsondergang stromen de vele terrassen vol die uitzicht hebben op de tempel. Ik raad je daarom aan om Tanah Lot gedurende de ochtend te bezoeken – dan is het nog rustig – en de zonsondergang bij een andere tempel mee te maken.
Dolfijnen spotten midden in de natuur
Lovina Beach staat voornamelijk bekend als dé plek voor het spotten van dolfijnen en haar zwarte strand. Het plaatsje ligt in het rustige deel van Bali, namelijk aan de noordkust. Het spannende aan de noordkust is dat veel van haar stranden vulkanisch zwart zijn.
Het hoogtepunt in Lovina is het spotten van dolfijnen. Er zijn genoeg locals die hun boot aanbieden en je meenemen vroeg in de ochtend. Hoe vroeger je opstaat, hoe groter de kans is om dolfijnen te spotten. Wij hebben eigenlijk twee ochtenden vroeg de wekker gezet. Waarom? De eerste keer gingen we relatief ‘laat’ het water op met een hele fijne meneer. We hebben veel dolfijnen gezien, maar je beseft al snel dat je niet de enige bent op de oceaan. Zodra een groep dolfijnen aan de horizon komt, varen de toeristische motorboten er met een grote snelheid naartoe. De toeristen kunnen dan een paar foto’s maken, maar de dolfijnen gaan dan liever ergens anders chillen. Dat was in principe jammer. De bootmeneer raadde ons aan om de volgende ochtend iets vroeger te komen. Dat was écht de moeite waard. We dreven met z’n viertjes + onze gids midden op de oceaan en zagen de zon uit het water rijzen. Wat prachtig! Zodra onze ogen waren gewend aan het licht kwamen de eerste dolfijnen zich laten zien. We hebben hier de mooiste foto’s kunnen maken. Het fijne is dat je die ervaring deelt met een enkel aantal andere boten. Dit zijn mensen die ook in Lovina verbleven en daardoor gemakkelijk vroeg Lovina aan konden doen. Later op de dag komen de bussen toeristen en is de ervaring niet helemaal optimaal. Wij hadden het geluk dat de dolfijnen echt super dicht bij de boot kwamen en dit zie ik als één van de mooiste en puurste herinneringen die ik ooit heb gemaakt. Zodra je maar met een gids gaat die respect heeft voor de dolfijnen en voldoende afstand houdt; Anders kom ik je achterna in je slaap.
Lovina Beach is zelf een klein vissersdorpje, maar je kunt hier wel ontzettend goed eten. Ook andere plaatsjes als Singaraya en Pemuteran zijn gezellig om te bezoeken. Maar wat moet je doen in Lovina tussen het vroege opstaan om dolfijnen te spotten en het eten van een heerlijke verse vis? Onze dolfijngids bood aan dat we na het spotten van dolfijnen een stukje verderop konden snorkelen bij een rif. Er zijn namelijk maar weinig plekken in Lovina waar je vanaf het strand kan snorkelen. De scherpe koralen halen je voeten open en je loopt het risico dat je het ecosysteem schaadt. De oplossing is dus simpel en je kunt het best met een bootje de zee op. Het is dan wel lastig om je zwemflippers aan te doen, want de boot is vaak smal, maar het is wel degelijk een avontuur. Je kunt ook snorkelen of duiken via de lokale duikscholen. Maar in principe geldt de regel in Lovina: Spreek de lokale vissers aan! Zij geven je de beste tips en verwijzen je door naar hun eigen vrienden.
Mocht je meer van het noorden van Bali willen zien, zijn er tal van andere bestemmingen die je aan kunt doen. Op het eilandje Menjangan ligt het nationale park Taman Negara Bali Barat. Dit eilandje ligt in het westen van Bali en is te bereiken met een boot. Hier kun je prachtig duiken en met een beetje geluk spot je hier wilde schildpadden en haaien. Ook Puri Jati en Secret Bay zijn prachtige plekken om te snorkelen of te duiken. In laatstgenoemde baai ligt het dorpje Gilimanuk, vanwaar je gemakkelijk een veerboot kunt nemen naar Java.
De tempel die we vanuit Lovina aandoen is het boeddhistische (dus niet hindoeïstische) klooster Banjar. Op de muren van het klooster staan spreuken in het Indonesisch en Sanskriet. De tempel bevat vele kleurrijke standbeelden en afbeeldingen. Het klooster is prima te combineren met de warme waterbronnen van Banjar. Hier kun je jezelf baden in verschillende zwembaden die zich hebben gevuld met water uit de monden van Naga (slangen). Eigenlijk best goor nu ik er zo over nadenkt. Het zwavelgehalte is ontzettend hoog in het water. Ik weet niet of het ergens goed voor is, maar ik heb wel gelezen dat je witte hemd hier na een uur verkleurd is in geel. Let dus op met de keuze van je badkleding!
In het noorden van Bali hebben we ook een dagtripje gemaakt naar de watervallen van Gitgit. Het is de hoogste waterval van Bali en het park ligt aan de hoofdweg van Bedugul naar Lovina. Een steile trap voert je naar de waterval. Wij kozen ervoor om een gids te boeken tijdens onze wandeling door de omgeving. Het regende ontzettend hard tijdens onze tour. Maar wat deed onze gids? Hij nam bladeren van 1 meter lang met zich mee en die mochten we gebruiken als paraplu. Wat geinig! Durf jij door de waterval te springen?
Rijstvelden en aapjes kijken
Het plaatsje Ubud is de derde bestemming die we in dit blog aandoen. Dit plaatsje ligt te midden van alle rijstvelden en wordt verder aangedikt met prachtige heuvels. Het is daarnaast een echt cultureel dorpje, waar kunstenaars graag in neerstrijken. Er is dus genoeg te beleven in Ubud. Ben je gestrest? Dan is dit ook de perfecte plek om tot jezelf te komen en verschillende yogalessen kunt volgen. Misschien kom je wel als een totaal ander mens terug.
Wij sliepen in het Green Field Hotel en onze accommodaties hadden een prachtig uitzicht op de rijstvelden van Ubud. Je kunt al vanuit je kamer in principe door de rijsvelden lopen en vanuit het zwembad oogt het ook spectaculair. Toch is het ook aanbevolen om de rijstvelden van Jatiuwi of Tegalalang te bezoeken. De rijstvelden rijzen tot hoog in de lucht en deze kun je gemakkelijk zelf beklimmen. Ook is het leuk om een tour te nemen door de rijstvelden, zodat je veel komt te weten over de productie van rijst. Ook worden n en om Ubud op ambachtelijke wijze houtsnijwerk, batik en zilver gemaakt. Het is ontzettend leuk om zo’n lokale productiehuisjes te bezoeken. Hier kun je ook de mooiste stoffen en de leukste souvenirs inslaan.
Als je bang bent voor dieren is het aan te raden om in Bali je angsten te overwinnen. Ik ben in ieder geval niet handig met alles wat leeft en kruipt, maar mijn ouders en broertje vonden het wel degelijk een must-do om het apenbos Monkey Forest te bezoeken. Hier liggen ook een aantal tempels, omringt met enorme wortels. De belangrijkste tempel uit Monkey Forest is de Pura Dalem, de tempel van de dood. Hier worden meerdere keren per jaar ceremonies gegeven om de doden te eren, vlak bij deze tempel kun je ook vaak een kleine begraafplaats vinden. Traditioneel gezien worden Balinezen gecremeerd, maar wanneer een familie nog niet het geld heeft om de dure crematieceremonie te betalen, wordt de overledene vaak tijdelijk begraven. Ik raad je aan om in het Monkey Forest géén eten mee te nemen in je tas, want apen zijn brutaal, eigenwijs en ontzettend snel. Ik weet nog dat ik vrolijk zat te genieten van de prachtige bosomgeving en toen sprong er opeens een tweetal apen op mijn rug. Uit het niets. Trauma erbij, huppakee. Ik was de rest van ons bezoek aan Monkey Forest zeker op mijn hoede, maar het was wel een puike ervaring verder. In Ubud ligt nog een ander apenbos, genaamd Sangeh. Ook hier is een tempel en kun je naast apen ook tal van vleermuizen spotten.
De tempel die we vanuit Ubud bezoeken is de Watertempel. Mijn neefje heeft hier een keer goed zijn hoofd gestoten, dus ik waarschuw iedereen; Let op! Nu kunnen we er in ieder geval nog hard om lachen. Wat een speciale plek is dit geworden in de familiegeschiedenis van der Linden. Het Waterpaleis is een typische tempel van rode bakstenen, gedecoreerd met houtsnijwerk en Balinese beelden. De grote vijvers aan weerszijden van de tempel zijn gevuld met lotusbloemen en waterhyacinten. Het water zorgt ervoor dat de tempel zeker mooi voor de dag komt en is misschien wel één van de mooiste plekken die het eiland tot zijn beschikking heeft.
In de verwenstand op de Balinese oorden
Om het blog af te sluiten zijn we op de laatste bestemming aangekomen: Nusa Dua. Geen idee wat deze bestemming allemaal te bieden heeft, want wij besloten ons op te sluiten op één van de gigantische resorts aan de hagelwitte stranden. De laatste drie dagen op Bali hebben we in rust meegemaakt. Het is een exclusief stukje oostkust en je kunt hier voornamelijk vissen, duiken, snorkelen, jetskiën, voetballen en windsurfen.
Toch wil ik jullie niet zonder tips aan jullie eigen lot overlaten. Je kunt er net als ons voor kiezen om op eén van de resorts je innerlijke diva naar boven te halen. -Althans, op dat soort momenten geef ik het toe. In mijn dagelijkse leven doe ik alsof ik geen diva ben. – Maar je kunt er ook voor kiezen om het eiland Nusa Lembongan te bezoeken. Met de boot ben je binnen 30 minuten al op het eiland. Hier vind je prachtige stranden, ruige kliffen en vooral een erg ontspannen sfeer. Ook het naastgelegen eiland Nusa Ceningan is gemakkelijk te bereiken met een dam. In ongeveer een uur zou je in principe beide eilanden kunnen bezichtigen. Met stranden als Dream Beach, Devil’s Tear, Jungut Batu Beach en Sandy Beach is het een tropische droom die uitkomt.
Daarnaast is een vakantie naar Bali gemakkelijk te combineren met andere Indonesische eilanden als het vulkanische Lombok, de bounty-eilanden van Gili of het drukkere Java. Of je kiest er net als ons voor om je reis naar Bali te combineren met Maleisië of Singapore. Voor ieder wat wils! Zolang je maar ooit je voet neerzet op het prachtige eiland Bali. Al komen de tempels je strot uit en kun je geen paradijselijk strand meer zien: Denk aan de knappe Australiërs, het goedkope bier en het avontuurlijke landschap.
Sampai Jumpa Bali! (Tot ziens)
